Ondernemerschap
In het huidige debat lijkt het soms alsof MVO en goed ondernemerschap twee verschillende zaken zijn. MVO-activiteiten staan naast de reguliere bedrijfsvoering. Het kost extra tijd en vergt extra geld. Bovendien krijgt MVO een negatieve lading, omdat het vaak pas ter sprake komt bij een milieuramp, kinderarbeid of mensenrechtenschendingen. Er zijn ook stemmen die de positieve kanten van MVO belichten. Zeker voor het MKB lijkt die positieve benadering belangrijk en dient MVO een gewoon onderdeel van de bedrijfsvoering uit te maken. MVO wordt dan gekoppeld aan ondernemerschap.
MVO: geen modegril
MVO geniet de laatste jaren veel belangstelling. Het fenomeen wordt als urgent ervaren. Daarvoor zijn een aantal redenen te noemen. Consumenten en maatschappelijke organisaties weten steeds beter wat er zich afspeelt binnen de bedrijfspoorten. Informatie is snel beschikbaar onder invloed van de automatisering en de nieuwsjagers van de media.
Globalisering vormt een tweede verklaring voor de groeiende belangstelling. Daardoor gaan bedrijven in binnen- en buitenland steeds meer relaties met elkaar aan. Dit leidt tot discussies over wie er de verantwoordelijkheid heeft over de gehele productieketen. Het toegenomen opleidingsniveau en de technologische vooruitgang hebben gezorgd voor plattere organisatiestructuren. Dit zorgt ervoor dat de normen en waarden van de directeur niet altijd meer dezelfde zijn als die van de rest van de organisatie. Ook is er sprake van veranderende rollen van de overheid, de private sector en maatschappelijke organisaties. De overheid ondersteunt meer en meer maatschappelijke processen in plaats van gebruik te maken van dwingende regels en wetten.
De maatschappij spreekt bedrijven aan op hun bijdrage aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken. Deze veranderingen hebben een fundamenteel karakter en zullen in de komende jaren niet tot stilstand komen. Daarom gaat het bij MVO niet om een modegril, maar om een nieuwe manier waarop bedrijven en de maatschappij relaties aangaan. Ondernemerschap zal in de toekomst van toenemend belang blijken bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
MVO: hoe verder?
In de huidige discussie over MVO bestaat veel aandacht voor het proces: codes, rapportages en verslagen zijn niet aan te slepen. Het handhaven van de beginselen en het daadwerkelijk uitvoeren van voornemens, kortom: de inhoud van MVO, daar zou het meer over moeten gaan. Want MVO zal uiteindelijk zichtbaar moeten worden in bijvoorbeeld verminderde hoeveelheid CO2-emissies, de afname van jeugdwerkloosheid en betere carrièremogelijkheden voor vrouwen. Proces en inhoud moeten met elkaar in evenwicht komen.
MVO stagneert
Ondanks de gevoelde urgentie en de waaier aan initiatieven lijken de ontwikkelingen rond MVO te stokken. Ongetwijfeld mede veroorzaakt door de verwarring die is ontstaan over het begrip MVO. Is MVO bijvoorbeeld een nationale aangelegenheid met aandacht voor milieu, arbeidsparticipatie en de kwaliteit van arbeid, of gaat het om internationale onderwerpen, zoals mensenrechten, ketenverantwoordelijkheid en biodiversiteit? Gaat het alleen maar om zaken waarvoor bedrijven op het matje geroepen kunnen worden als er iets mis is, of haat jet om de positieve bijdrage die bedrijven kunnen leveren aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken?
De afbakening van MVO levert ook problemen op met veel aanverwante ontwikkelingen als corporate governance, integriteit en bijvoorbeeld duurzaam beleggen. Bedrijven zien door de bomen het bos niet meer. Een andere oorzaak wordt veroorzaakt doordat bedrijven moeite hebben met het vertalen van het enigszins abstracte begrip MVO naar de bedrijfsvoering van alledag. Vooral het MKB kan niet goed uit de voeten met het vertalen van de Triple Bottom Line naar concrete activiteiten.
Een aantal bedrijven in Gelderland (zie de bedrijvengids voor Gelderland van bedrijfstelefoongids) hebben stappen gezet, maar zien daarna geen mogelijkheden meer voor verder ontwikkeling. Bovendien is het niet altijd onmiddellijk even goed zichtbaar wat MVO oplevert, zowel op maatschappelijk als economisch gebied. Een laatste verklaring betreft de complexiteit van de maatschappelijke vraagstukken waarmee bedrijven te maken krijgen. Dat vraagt in ieder geval om bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties die de handen ineenslaan om grensoverschrijdend te kunnen denken. Tot nu toe is MVO vooral binnen bedrijven ter hand genomen.
